Chân dung Nhà giáo dân tộc Khmer được đề cử giải thưởng Hồ Chí Minh
NGND Lâm Es sinh năm 1940, quê ở ấp Trà Tép, xã Thạnh Phú, huyện Mỹ Xuyên. Thuở nhỏ, thầy nổi tiếng là người chăm chỉ đền sách, học hết lớp 9 thì vào chùa tu học. Thời gian này, thầy còn chịu khó nghiên cứu, tìm ra phương pháp dạy học sinh biết ráp vần chữ Quốc ngữ, chữ Khmer trong một thời gian ngắn. Công đức tu hành của Lâm Es được các sư sãi trong chùa tín nhiệm và được cất nhắc lên chức vị lục nhì. Thầy Lâm Es kiên nhẫn tự mày mò học thêm tiếng Việt, tiếng Anh rồi tiếng Pháp đến khi đỗ tú tài.
Năm 1978, thầy về công tác tại phòng Phổ thông thuộc Ty Giáo dục tỉnh Hậu Giang (cũ). Tuy công việc bận bịu, thầy vẫn dành thời gian học xong Đại học Văn và nghiên cứu Khmer ngữ. Thầy đạt đến trình độ Khmer ngữ cao và tham gia đào tạo giáo viên Khmer ngữ cho các tỉnh Sóc Trăng, Cần Thơ, Tây Ninh, An Giang... Cũng từ năm đó, thầy bắt tay vào soạn thảo bộ sách song ngữ Khmer - Việt cho học sinh phổ thông. Đó chính là ước mơ mà thầy đã ấp ủ bao nhiêu năm mới thực hiện được.
Khi tái lập tỉnh Sóc Trăng năm 1992, thầy Lâm Es giữ chức vụ Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào đạo tỉnh Sóc Trăng. Thầy vẫn tiếp tục thực hiện công trình nghiên cứu, biên soạn sách để phục vụ cho công tác giảng dạy chữ Khmer. Thấy có hiệu quả, thầy đã trình lên Bộ Giáo dục và Đào tạo, từ năm 1999 đến năm 2003, cả 3 tập “Giáo trình giảng dạy tiếng Khmer ở trường trung học sư phạm” lần lượt được in ấn, phát hành. Từ năm 2003 đến nay, thầy cùng đồng nghiệp tiếp tục nghiên cứu và biên tập sách Khmer cho bậc trung học cơ sở, được các nhà khoa học đánh giá cao và làm tài liệu chính thức để giảng dạy và học tiếng Khmer.
Các đồng chí lãnh đạo Trung ương và tỉnh Sóc Trăng đến thăm gia đình thầy Lâm Es (giữa). Ảnh: Ngọc Diễm
Năm 2003, NGND Lâm Es nghỉ hưu theo chế độ, thầy được bầu làm Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Sóc Trăng. Thầy cùng với Ban Chấp hành các cấp hội trong tỉnh vận động xây dựng quỹ được trên 30 tỉ đồng, qua đó trao hàng ngàn suất học bổng cho học sinh nghèo vượt khó và hỗ trợ giáo viên; vận động nhân dân hiến đất xây dựng trường với trên 300.000m2…
Tính đến nay, NGND Lâm Es đã có trên 50 đầu sách được xuất bản, trong đó có nhiều bộ sách có giá trị như bộ sách Ngữ văn Khmer cho học sinh phổ thông từ tiểu học cho đến THCS; bộ sách dành cho Trường Bổ túc Văn hóa Pali Trung cấp Nam bộ từ lớp 10-12; giáo trình giảng dạy chữ Khmer ở các trường trung học sư phạm vùng Khmer các tỉnh Nam bộ… Đặc biệt, bắt đầu từ năm học 2005 - 2006, bộ sách mới chữ Khmer dành cho học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số được chính thức đưa vào giảng dạy.
NGND Lâm Es chia sẻ: “Hơn nửa đời người cống hiến cho cho sự nghiệp giáo dục nói chung và cho đồng bào Khmer nói riêng, bản thân tôi quan niệm lấy cái “tâm” đặt lên hàng đầu, không mưu cầu vật chất. Mong muốn lớn nhất của tôi là con em trong tỉnh được học hành đến nơi đến chốn, sau khi ra trường có việc làm, nghề nghiệp ổn định; đặc biệt là học sinh đồng bào Khmer, nhất là học sinh Khmer nghèo, cận nghèo, khó khăn, đều được hỗ trợ học hành đến nơi đến chốn. Nâng cao dân trí nó tác động trực tiếp đến các lĩnh vực của xã hội kinh tế, chính trị, văn hoá… nên rất cần sự quan tâm thực hiện với chiến lược lâu dài”.
Thầy được khen thưởng nhiều giấy khen, bằng khen và nhiều danh hiệu thi đua. Nhưng có lẽ niềm vui lớn nhất của thầy giáo tự học Lâm Es là năm 1994 được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú và năm 2002 được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, trở thành người dân tộc Khmer đầu tiên trong cả nước nhận danh hiệu cao quý này.
Mới đây, hội đồng tỉnh họp thống nhất đề cử công trình “Bộ sách giáo khoa tiếng Khmer” của thầy Lâm Es để Trung ương xem xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh.
Ngọc Diễm