Toàn vùng thủy lợi khép kín Long Phú - Tiếp Nhựt có hơn 33.000 ha canh tác lúa. Hàng năm, diện tích cây trồng bị khô hạn do thiếu nước tưới vào cao điểm nước mặn xâm nhập sâu vào tuyến sông Saintard, không có nước ngọt bổ sung vào hệ thống. Để đảm bảo thành quả sản xuất, trong vụ Đông Xuân năm 2020 - 2021, ngành Nông nghiệp khuyến cáo bà con thay đổi cơ cấu mùa vụ, thực hiện xuống giống sớm từ 10 đến 15 ngày so với cùng thời điểm năm trước. Nhờ thực hiện theo đúng khuyến cáo nên đến thời điểm này, trà lúa tại khu vực ven sông Hậu thuộc huyện Kế Sách, Châu Thành, Long Phú, Trần Đề và một phần TP. Sóc Trăng phát triển khá tốt và đang vào giai đoạn trổ chín, không lo lắng nhiều về nguồn nước tưới. Nông dân chủ động đắp bờ, giữ nước, khoanh vùng... thực hiện mọi biện pháp tích trữ nước ngọt trên đồng ruộng đối với vùng hở; trữ qua hệ thống thủy lợi ở vùng thủy lợi khép kín. Phần lớn diện tích lúa sẽ bắt đầu được thu hoạch vào 1 đến 2 tuần tới, ngành chuyên môn đặc biệt khuyến cáo bà con sau thu hoạch không nên tiếp tục gieo sạ lúa Đông Xuân muộn (hay còn gọi là lúa vụ 3), đảm bảo thực hiện 2 vụ lúa ăn chắc.  Ông Nguyễn Thành Phước - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng khuyến cáo: “Chúng tôi khuyến cáo bà con nông dân ở các vùng Long Phú, Trần Đề, TP. Sóc Trăng, Mỹ Xuyên không nên làm lúa vụ 3; đối với các xã như: Phú Tân, Phú Tâm, thị trấn Kế Sách, An Mỹ, đây là những vùng sẽ có nguy cơ cao bị thiếu nước ngọt vào cuối vụ nếu hạn, mặn xuất hiện sớm cho nên bà con nên chủ động kiểm tra lại hệ thống kênh mương, bờ bao… để có lịch bố trí giống cụ thể, ưu tiên canh tác các giống chịu mặn tốt để đảm bảo hiệu quả kinh tế trong điều kiện hạn, mặn”.

                 Hiện nay, các cống đầu nguồn thực hiện công tác lấy nước chủ yếu của vùng Long Phú - Tiếp Nhựt gồm có: Cống Bà Xẩm, Cái Quanh, Cái Xe và Tiếp Nhựt. Ngay từ đầu mùa khô, toàn bộ các cống này đều đã được tu sửa và đủ điều kiện khống chế mặn rò rỉ cũng như thực hiện lịch trình bổ sung nước ngọt vào hệ thống khi độ mặn cho phép để tăng năng lực trữ ngọt, phòng khi mặn xâm nhập sâu. Hơn 1 tuần nay, khi lượng nước đầu nguồn đảm bảo an toàn (cụ thể là dưới ngưỡng 0,5‰), Công ty cổ phần Thủy lợi cũng đã chỉ đạo cán bộ túc trực thường xuyên cho vận hành mở cống lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và nhu cầu dân sinh. Ông Lê Bá Khiết - Giám đốc Công ty cổ phần Thủy lợi tỉnh thông tin thêm: “Chúng tôi cũng thường xuyên thông báo để bà con nắm rõ tình hình nguồn nước, anh em trong ngành thực hiện nghiêm túc việc trực để đảm bảo khi có nguồn nước ngọt đổ về sẽ lấy nước kịp thời cho bà con. Bên cạnh đó tiến hành đo đạc thường xuyên để thông báo cho bà con biết rõ tình hình độ mặn tại các cống đầu nguồn để có giải pháp tích trữ nước hợp lí nhất”.

Ngành Nông nghiệp Sóc Trăng kiểm tra công tác vận hành các cống thủy lợi thuộc khu vực Long Phú - Tiếp Nhựt.

                 Mặc dù thời tiết hiện nay có phần thuận lợi hơn so với cùng thời điểm mùa khô năm 2015 - 2016 và 2019 - 2020; tuy nhiên, hiện Trung tâm Khí tượng thủy văn tỉnh đã ghi nhận được độ mặn xuất hiện tại một số địa phương; theo đó, độ mặn cao nhất sẽ xuất hiện vào cuối tuần ở mức thấp hơn so với cùng kì từ 0,2-5.5‰. Ngành chuyên môn khuyến cáo người dân tuyệt đối không chủ quan và tăng cường hơn nữa mọi biện pháp tích trữ khi mực nước ở ngưỡng cho phép. Ông Phạm Tấn Đạo - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Sóc Trăng cho biết thêm: “Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn tỉnh thì độ mặn tại tỉnh có khả năng xuất hiện trong tháng 1. Chúng tôi đề nghị bà con ở vùng Long Phú - Tiếp Nhựt cũng như các vùng có nguy cơ cao nên tận dụng các cơ sở, thiết bị trữ nước sẵn có trong gia đình như ao, hồ, kênh, rạch để tích nước phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt trong thời gian sắp tới. Chúng tôi cũng đề nghị chính quyền các địa phương tuân thủ tốt các giải pháp ứng phó hạn, mặn theo tinh thần Chỉ thị 36 của Thủ tướng Chính phủ để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại một khi mặn xâm nhập sâu vào nội đồng”.

                 Mặc dù về cơ bản Sóc Trăng đã khống chế mặn xâm nhập, năng lực trữ ngọt cũng được nâng lên, từ đó giảm thấp được khả năng thiệt hại cây trồng do thiếu nước bơm tưới, đặc biệt đối với trà lúa Đông Xuân. Tuy nhiên, trăn trở lớn của ngành Nông nghiệp là cần phải có giải pháp chủ động ứng phó với mùa khô hạn 2020 - 2021 một cách quyết liệt hơn. Trước mắt, giải pháp chuyển đổi mùa vụ canh tác lúa Đông Xuân sớm để tránh hạn, mặn đã được thực hiện khá tốt, vấn đề còn lại là khống chế tối đa diện tích xuống giống lúa vụ 3; bởi giá lúa đang ở mức cao, tình hình mưa trái mùa xuất hiện, mặn về trễ hơn mùa khô năm trước sẽ tạo tâm lý chủ quan trong nông dân. Ứng phó với biến đổi khí hậu không còn là nhiệm vụ của riêng ai mà là sự hợp sức từ các bên có liên quan để giảm đến mức thấp nhất những thiệt hại có thể xảy ra; đặc biệt là khi hạn hán, xâm nhập mặn đã không còn diễn ra theo chu kì mà là hiện tượng xảy ra hằng năm và mỗi năm mỗi khắc nghiệt hơn.

Ngọc Thơ